Στις 26 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του σχεδίου Στρατηγικής Ανάπτυξης του Ενεργειακού Τομέα της Σερβίας έως το 2040 με προβλέψεις έως το 2050, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Σερβίας (PKS), την οποία παρακολούθησε η υπογράφουσα. Οι προτεραιότητες της Στρατηγικής είναι συνυφασμένες με τις κατευθύνσεις του Ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (INECP ή NECP), το οποίο, όπως ανακοινώθηκε, υιοθετήθηκε από την Σερβική Κυβέρνηση στις 25 Ιουλίου (βλ. α’ και γ’ σχετ.). Το σχέδιο έχει κατατεθεί προς Δημόσια Διαβούλευση και είναι διαθέσιμο στη Σερβική και την Αγγλική γλώσσα στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://ekonsultacije.gov.rs/topicOfDiscussionPage/349/1

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης ο Υφυπουργός Ενέργειας, κ. Veljko Kovačević, ανέφερε ότι, στόχος της Στρατηγικής είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των σταθμών αιολικής και ηλιακής ενέργειας να ανέλθει σε 3,5 GW, έως το 2040, το οποίο σημαίνει ότι σχεδόν κάθε δεύτερη μεγαβατώρα που παράγεται θα προέρχεται από πράσινη ενέργεια, και συνεπώς, η δυναμικότητα από ΑΠΕ θα πρέπει να τριπλασιαστεί. Σύμφωνα με τον ίδιο, η μετάβαση προς τον στόχο αυτό ξεκίνησε επιτυχώς, μέσω των πρώτων δημοπρασιών ΑΠΕ για ασφάλιστρα αγοράς (βλ. β’ σχετ.).

Η νέα Στρατηγική προβλέπει εντατικές επενδύσεις, από τον Δημόσιο αλλά και τον Ιδιωτικό τομέα, για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης αλλά και της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, σε όλους τους τομείς, καθώς και συνεχείς επενδύσεις στο δίκτυο μεταφοράς. Σύμφωνα με τον Υφυπουργό, τα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια θα πρέπει να ολοκληρωθούν όλα τα τμήματα του Διαβαλκανικού Διαδρόμου Ηλεκτρικής Ενέργειας, το έργο Pannonian Corridor, το οποίο θα διπλασιάσει τη χωρητικότητα του δικτύου μεταφοράς προς την Ουγγαρία, ο Κεντρικός Βαλκανικός Διάδρομος προς στη Βουλγαρία καθώς και το έργο Beogrid 2025, που θα επιτρέψει σύνδεση των πάρκων ΑΠΕ από το Μπανάτ (βορειοανατολική Σερβία) στο δίκτυο. Παράλληλα, προβλέπονται σημαντικές επενδύσεις στο σύστημα διανομής, ενώ όσον αφορά τον τομέα του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, προτεραιότητα είναι η διαφοροποίηση των πηγών καιδιαδρομών προμήθειας, με σημαντικότερες επενδύσεις, την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Σερβίας Ουγγαρίας, και την κατασκευή διασυνδέσεων φυσικού αερίου με τη Ρουμανία, αλλά και τη Βόρεια Μακεδονία, μέσω της οποίας θα ενισχυθούν οι δυνατότητες σύνδεσης με τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου και τους τερματικούς σταθμούς LNG.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το προσχέδιο στρατηγικής προωθεί επίσης την προετοιμασία της Σερβίας για τη χρήση υδρογόνου στον ενεργειακό τομέα, μέσω της θέσπισης σχετικών νομικών ρυθμίσεων και, της ενίσχυσης της τεχνολογικής και επιστημονικής έρευνας. Τέλος, όπως τόνισε, το θέμα της πυρηνικής ενέργειας έρχεται στο προσκήνιο μέσω της νέας Στρατηγικής καθώς και μέσω της πρόσφατης υπογραφής του Μνημονίου μεταξύ της Κυβέρνησης και Ερευνητικών και Ιδιωτικών Φορέων για την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας στη Σερβία.

Σύμφωνα με το κείμενο της Στρατηγικής, ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας είναι το πεδίο των σημαντικότερων αλλαγών με κυριότερο στόχο την αύξηση της συμμετοχής ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική ενέργεια) στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 45% το 2030 και 73% το 2040. Ως βασική στρατηγική έχει τεθεί, η ισχύς Ανανεώσιμων να υπερβεί αυτή των θερμοηλεκτρικών σταθμών, η οποία υπολογίζεται για το 2040 σε 2,52 GW. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, τα κυριότερα έργα που προτείνονται μέσω της στρατηγικής είναι τα κάτωθι:

Μονάδες Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με Λιγνίτη (TPPs): Εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων μονάδων Α1 και Α2 στον σταθμό ΤΕΝΤ Α έως το 2032, και των δύο μονάδων του TPP Kostolac A, έως το 2030, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων σε περιβαλλοντικά έργα. Επιπλέον, προβλέπεται η κατασκευή μιας νέα μονάδας (Β3) στον σταθμό TPP Kostolac B, της οποίας η καθαρή ισχύς σύμφωνα με την τεκμηρίωση του έργου, θα ανέλθει σε 308 MW και η αναμενόμενη ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 2 TWh. Έως το 2030 θα παροπλιστούν οι υπόλοιπες τέσσερις μονάδες στον TPP Kolubara A, καθώς και ο TPP Morava ο οποίος θα τεθεί σε εφεδρεία.

Μονάδες Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με Φυσικό Αέριο (CHPs): Πιθανός παροπλισμός του υφιστάμενου CHP Panonske (297 MW), με παράλληλη κατασκευή νέας μονάδας ισχύος 350 MW ηλεκτρικής ενέργειας και 100 MW θερμικής στο Novi Sad. Προτείνεται επίσης η κατασκευή νέου σταθμού στην περιοχή της Νις, ισχύος 150 MW ηλεκτρικής ενέργειας και 100 MW θερμικής ενέργειας. Ο CHP Pančevo (188 MW) παραμένει ως έχει.

Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί (HPPs): Έως το 2030 προβλέπεται ο εκσυγχρονισμός πολυάριθμων υδροηλεκτρικών σταθμών, αρχής γενομένης από το 2025, με την έναρξη των έργων στις έξι από τις δέκα μονάδες του HPP Đerdap 2 (αύξηση ισχύος κατά 5 MW/μονάδα). Η ολοκλήρωση του έργου αναμένεται το 2037. Μέχρι το 2030, θα εκσυγχρονιστούν 3 μονάδες στο HPP Potpeć και 4 μονάδες στο HPP Vlasinske, με αύξηση της δυναμικότητας κατά 6 MW και 8 MW, αντίστοιχα. Επιπλέον, σχεδιάζεται και η κατασκευή νέας μονάδας στον HPP Potpeć (G4), ισχύος 14 MW. Την ίδια περίοδο θα πραγματοποιηθεί και ο εκσυγχρονισμός των δύο μονάδων στον HPP Bistrica, με στόχο την παράταση της λειτουργικής του ζωής.

Για την περίοδο 2030-2040 προβλέπεται η ολοκλήρωση του έργου κατασκευής του νέου υδροηλεκτρικού συστήματος στον ποταμό Δρίνα (έως το 2032) σε συνεργασία με τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας & Ερζεγοβίνης, και ειδικότερα με τη σύνδεση των τριών νέων σταθμών (HPP Buk Bijela, HPP Foča και HPP Paunci) στο δίκτυο. Η συνολική εγκατεστημένη τους ισχύς θα ανέλθει σε 212 MW και αναμενόμενη ετήσια παραγωγή στην οποία μπορεί να προσβλέπει η Σερβία (συμμετέχει με 51%) σε περίπου 350 GWh. Επιπλέον, προβλέπεται η κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών στον ποταμό Ibar (121 MW) με αναμενόμενη ετήσια παραγωγή περίπου 455 GWh, καθώς και στον Morava (146 MW) με αναμενόμενη ετήσια παραγωγή περίπου 645 GWh.

Αναστρέψιμοι Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί (PHPPs): Οι εν λόγω σταθμοί έχουν αξιολογηθεί ως ο πιο αξιόπιστος πόρος για την εξισορρόπηση του συστήματος. Πέραν από τον υφιστάμενο PHPP Bajina Bašta, προβλέπεται η κατασκευή έως το 2032 του PHPP Bistrica (μεικτής ισχύος 628 MW), στους ποταμούς Uvac και Lim. Επιπλέον έως το 2040, προβλέπεται η κατασκευή του PHPP Đerdap 3 με εγκατεστημένη ισχύ 1.800 MW σε συνεργασία με τη Ρουμανία.

Αιολικά και Φωτοβολταϊκά Πάρκα: Έως το 2030 αναμένεται η αύξηση της παραγωγής ενέργειας από αιολικά και φωτοβολταϊκά σε 3,5 GW – 1,77 GW από αιολικά (με ετήσια παραγωγή 4,60 TWh), και 1,73 GW από ηλιακά (με ετήσια παραγωγή 2,27 TWh). Αντίστοιχα, μέχρι το 2040, η Στρατηγική προσβλέπει σε συνολική εγκατεστημένη ισχύ 10,97 GW και συνολική ετήσια παραγωγή 19,04 TWh. Ειδικότερα, για τα αιολικά η προβλεπόμενη ισχύς ανέρχεται σε 3,6 GW (με ετήσια παραγωγή 9,36 TWh), ενώ για τα ηλιακά σε 7,37 GW (με ετήσια παραγωγή 9,68 TWh). Το 2040 θα αντιπροσωπεύουν περίπου το 41,3% της συνολικής παραγωγής.

Σύστημα Μεταφοράς (TS): Αφορούν την αναβάθμιση του εσωτερικού δικτύου και τα διεθνή έργα διασύνδεσης με γείτονες χώρες τα οποία ταξινομούνται στα εξής υποέργα:
α) την Φάση 1 του Διαβαλκανικού Διαδρόμου: Απομένει η κατασκευή των τμημάτων: 1. TS Obrenovac- TS Bajina Bašta, διπλή γραμμή μεταφοράς 400 kV και 2. Σερβίας – Βοσνίας-Ερζεγοβίνης – Μαυροβουνίου,
διπλής γραμμής μεταφοράς, 400 kV, σύνδεσης των TS Bajina Bašta – TPP Pljevlja – HPP Višegrad, και του μελλοντικού PHPP Bistrica.)

β) την Φάση 2 του Διαβαλκανικού Διαδρόμου η οποία περιλαμβάνει το έργο North CSE Corridor (με υποέργα: Το BeoGrid2025 (TS 400/110 kV Beograd 50 με σχετικούς κόμβους 400 kV και 110 kV και διπλή
γραμμή μεταφοράς 400 kV TS Beograd 50 – PRP Čibuk 1) και τη Γραμμή μεταφοράς 400 kV μεταξύ Σερβίας και Ρουμανίας), τον Κεντρικό Βαλκανικό Διάδρομο (με υποέργα: τη Γραμμή μεταφοράς 400 kV μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας, τη Γραμμή μεταφοράς 400 kV TS Kraljevo 3 – TS Kruševac 1 – TS Niš 2, τη Γραμμή μεταφοράς 400 kV TS Kraljevo 3 – RP Požega – Vardište και τη Διπλή γραμμή μεταφοράς 400 kV TS Jagodina 4 – RP Drmno.) και τη Γραμμή μεταφοράς 400 kV μεταξύ της Σερβίας και της Κροατίας

γ) το έργο Pannonian Corridor: το οποίο αποτελείται από τη Φάση 1 – κατασκευή νέας διπλής γραμμής μεταφοράς 400 kV TS Subotica 3 – κρατικά σύνορα Σερβίας και Ουγγαρίας, και τη Φάση 2- ανακατασκευή του TS Subotica 3, κατασκευή νέας διπλής γραμμής μεταφοράς 400 kV TS Sombor 3 – TS Novi Sad 3 και κατασκευή νέας διπλής γραμμής μεταφοράς 400 kV TS Sremska Mitrovica 2 – TS Beograd 50).

Σύστημα διανομής: Προβλέπονται έργα για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση του δικτύου διανομής και την αυτοματοποίηση του δικτύου μέσης τάσης, την αντικατάσταση ηλεκτρομηχανολογικών μετρητών με έξυπνους μετρητές και την εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος απομακρυσμένης παρακολούθησης, διάγνωσης και διαχείρισης του δικτύου διανομής χαμηλής τάσης.

Το συνολικό κόστος των επενδύσεων που απαιτούνται για την υλοποίηση των κύριων στόχων στον τομέα της παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2040, υπολογίζεται σε περίπου 21,87 δισ. ευρώ και κατανέμεται ως εξής:

Παραγωγή ενέργειας
-Αναβάθμιση του HPP Đerdap 2 (2025 – 2037/ αύξηση ισχύος της κάθε μονάδας κατά 5 MW): 213 εκ. ευρώ
-Αναβάθμιση του HPP Vlasinske (2025 – 2028/αύξηση της ισχύος κάθε μονάδας κατά 2 MW): 77,5 εκ. ευρώ
-Αναβάθμιση και συντήρηση του HPP Bistrica, χωρίς αύξηση της δυναμικότητάς του, 36.1 εκ. ευρώ
-Κατασκευή νέου HPP στον ποταμό Ibar (121 MW), 350 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή νέου HPP στον ποταμό Μοράβα (146 MW), 400 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή HPP Δρίνα (212 MW), συνολικά 529 εκ. ευρώ – μερίδιο Σερβίας 51% (JSC EPS), 265 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή νέας μονάδας (14 MW) και αναβάθμιση τριών υφιστάμενων στο HPP Potpeć, 65 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή αιολικών πάρκων (3,2 GW), 4,48 δισ. ευρώ
-Κατασκευή Φ/Β (7,3 GW), 8,76 δισ. ευρώ
-Κατασκευή PHPP Bistrica (628 MW), 1.1 δισ. ευρώ
-Κατασκευή PHPP Đerdap 3 (1.800 MW), 1.4 δισ. ευρώ
-Κατασκευή CHP με αέριο Novi Sad, 400 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή CHP με αέριο Niš, 250 εκατ. ευρώ
-Αναβάθμιση θερμικών μονάδων, συμπερ. περιβαλλοντικών έργων, 1.57 δισ. ευρώ

Δίκτυο μεταφοράς
-Κατασκευή και ανακατασκευή εσωτερικού δικτύου, 439,81 εκατ. ευρώ
-Ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του Διαβαλκανικού Διαδρόμου, 144.4 εκατ. ευρώ
-Υλοποίηση του έργου BeoGrid 2025, 81 εκατ. ευρώ
-Κατασκευή του έργου Pannonian Corridor, 108.5 εκατ. ευρώ

Δίκτυο διανομής
-Κατασκευή και ανακατασκευή δικτύου διανομής, 492.5 εκατ. ευρώ
-Αυτοματοποίηση δικτύου διανομής μέσης τάσης, 144 εκατ. ευρώ
-Αντικατάσταση ηλεκτρομηχανολογικών μετρητών με έξυπνους μετρητές, 505 εκατ. ευρώ
-Ολοκληρωμένο σύστημα απομακρυσμένης διαχείρισης του δικτύου χαμηλής τάσης, 80 εκατ. ευρώ
-Μετατόπιση σημείων μέτρησης σε κοινόχρηστους χώρους για απρόσκοπτη πρόσβαση, 511 εκατ. ευρώ

Θέρμανση: Η στρατηγική προβλέπει έργα επενδύσεων στον τομέα της θέρμανσης, συνολικού ύψους 760 εκατ. ευρώ (390 εκατ. για την ανακατασκευή, τον εκσυγχρονισμό και την κατασκευή συστημάτων παραγωγής, 295 εκατ. ευρώ για τα συστήματα διανομής και επιπλέον 75 εκ. ευρώ για την κατασκευή και αναβάθμιση υποσταθμών θερμότητας).

Ενεργειακή Απόδοση: Περίπου 2.68 δισ. ευρώ έως το 2030 προορίζονται για μέτρα ενεργειακής απόδοσης, τα οποία περιλαμβάνουν προγράμματα χρηματοδότησης για την ανακαίνιση κτιρίων και την εισαγωγή ηλιακών συστημάτων και ενεργειακά αποδοτικών συσκευών στα νοικοκυριά, κίνητρα για την ενεργειακή απόδοση των επιβατικών και ελαφρών οχημάτων, των εμπορευματικών μεταφορών, των σιδηροδρομικών μεταφορών, τον βιομηχανικό τομέα, τον αγροτικό τομέα κ.ά.

Έργα Φυσικού Αερίου: Τα έργα φυσικού αερίου αναμένεται να κοστίσουν συνολικά περίπου 1,8 δισ. ευρώ και ειδικότερα: 179 εκατ. ευρώ, υπολογίζονται για τα έργα διασυνδετήριων αγωγών φυσικού αερίου (Διασυνδέσεις με Ρουμανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία και Βόρεια Μακεδονία), 1.16 δισ. ευρώ για τα εσωτερικά συστήματα μεταφοράς, 250 εκατ. ευρώ για την αύξηση της χωρητικότητας του αποθηκευτικού χώρου Banatski Dvor και την κατασκευή του αποθηκευτικού χώρου UGS Itebej και 216,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή αγωγών διανομής.

Έρευνα, παραγωγή και αποθήκευσης πετρελαίου: Συνολικά 3,3 δισ. ευρώ, τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, την κατασκευή εγκαταστάσεων αποθήκευσης παραγώγων πετρελαίου (Pančevo, Kovin, Donji
Ledinici),- 56 εκατ. ευρώ, την κατασκευή αγωγού πετρελαίου προς την Ουγγαρία – 156 εκατ. ευρώ, και την κατασκευή εσωτερικών συστημάτων αγωγών (Pančevo – Smederevo και Pančevo – Novi Sad) – 35 εκατ. ευρώ.

Έργα εξόρυξης λιγνίτη περίπου 1,65- 1.8 δισ. ευρώ