Να διδαχθούμε από την εμπειρία της Μεταπολίτευσης
Η επέτειος των 50 χρόνια ετών από τη γέννηση της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας είναι η ευκαιρία για νηφάλιο απολογισμό μιας από τις σημαντικότερες περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας, που συνεκδοχικά ονομάζουμε ως σήμερα Μεταπολίτευση.
Είναι αλήθεια ότι αυτός ο μισός αιώνας ήταν για την Ελλάδα μια περίοδος πολιτικής σταθερότητας και ανάπτυξης με σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Η χώρα κατάφερε να αφήσει πίσω το διχασμό και να επουλώσει τα τραύματα των ταραγμένων δεκαετιών, που είχαν προηγηθεί. Η ελληνική κοινωνία πραγματοποίησε σημαντικά βήματα προόδου, μέσα σε συνθήκες ελευθερίας και ευημερίας.
Εξίσου αληθές είναι όμως και το ότι, η προσπάθεια της χώρας για σύγκλιση με τις προηγμένες χώρες της Ε.Ε. συνάντησε και συναντά σημαντικές προκλήσεις.
Μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες της Μεταπολίτευσης, την οποία η χώρα πλήρωσε στη συνέχεια ακριβά, ήταν η αδυναμία να αξιοποιήσουμε σωστά την ένταξη στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, προωθώντας έγκαιρα τις μεταρρυθμίσεις που γνωρίζαμε ότι θα απαιτηθούν, για να θωρακιστεί η ανταγωνιστικότητά της και να αποκτήσουμε ένα παραγωγικό μοντέλο που να στηρίζεται στην παραγωγή, την εξωστρέφεια, την έρευνα και την καινοτομία.
Η απροθυμία μπροστά στις δύσκολες αλλαγές, η μετάθεση της αντιμετώπισης των δομικών προβλημάτων στο μέλλον, η αδυναμία ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης και συνεργασίας, εμπόδισαν την αναγκαία εθνική προσπάθεια εκσυγχρονισμού. Οι ελάχιστες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, που ξεκίνησαν την περίοδο εκείνη, έμειναν στη μέση ή αποσύρθηκαν από φόβο για το πολιτικό κόστος.
Αποτέλεσμα ήταν η οικονομία μας να μείνει παγιδευμένη μεταξύ στρεβλών δομών και αδύναμων ανταγωνιστικών δυνατοτήτων. Στα κρίσιμα πρώτα χρόνια μετά την υιοθέτηση του ευρώ, η Ελλάδα επωφελήθηκε από τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού και τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων, για να χτίσει μια πρόσκαιρη ευημερία με επίκεντρο την κατανάλωση.
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, που ξεκίνησε το 2008 αποκάλυψε τις σοβαρές διαρθρωτικές αδυναμίες που για χρόνια κρύβαμε κάτω από το χαλί. Η χώρα οδηγήθηκε στην μέγγενη των μνημονίων με αποτέλεσμα να γραφτεί και η τελευταία σελίδα της μεταπολίτευσης κάτω από συνθήκες πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής περιδίνησης.
Βιώσαμε μια κρίση που ανέτρεψε βίαια το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, με στιγμές ακραίας αβεβαιότητας, δραματικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του τόπου, πόλωση και διχασμό. Οι πραγματικές αιτίες της κρίσης για μια ακόμα φορά κρύφτηκαν. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο η Ελλάδα χρειάστηκε πολύ περισσότερο χρόνο για απαγκιστρωθεί από τα μνημόνια και να ανακάμψει, σε σύγκριση με άλλες χώρες που βρέθηκαν σε ανάλογη θέση, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Σήμερα, τα πράγματα σαφώς πηγαίνουν καλύτερα. Μετά από μεγάλες θυσίες των πολιτών, η χώρα πατά σε πιο στέρεο και ασφαλές έδαφος. Μπορούμε, επομένως, να κοιτάζουμε το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία.
Όμως, οι μεγάλες προκλήσεις για τη δημοκρατία και την οικονομία είναι ακόμα μπροστά μας. Την τελευταία τετραετία, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, βιώνουμε συνθήκες διαρκούς κρίσης: υγειονομική, οικονομική, γεωπολιτική, ενεργειακή, οικονομική και πληθωριστική, κλιματική, προσφυγική και μεταναστευτική. Το κοινωνικό μοντέλο που έχτισε η Ευρωπαϊκή Ένωση τις προηγούμενες δεκαετίες απειλείται. Η ταχύτητα της τεχνολογικής εξέλιξης, ειδικά στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλάζει κάθε παραγωγική και επαγγελματική δραστηριότητα. Η όξυνση των ανισοτήτων δημιουργεί νέες κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις.
Ο μόνος τρόπος για να θωρακίσουμε το μέλλον της πατρίδας μας, σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, είναι να αξιοποιήσουμε σωστά τα μαθήματα και την εμπειρία των προηγούμενων δεκαετιών. Να τολμήσουμε να αναμετρηθούμε με ενοχλητικές αλήθειες για το πολιτικό μας σύστημα, τους θεσμούς, αλλά και για το αξιακό σύστημα της ίδιας της κοινωνίας μας – με καθαρή ματιά, χωρίς κομματικές, συντεχνιακές ή άλλες παρωπίδες.
Να αντλήσουμε έμπνευση, για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και να χτίσουμε μια καλύτερη, ακόμη ισχυρότερη Δημοκρατία, με θεμέλιο την Παιδεία και τον Πολιτισμό.
Για να εστιάσουμε εγκαίρως στους τομείς που θα κρίνουν τα επόμενα χρόνια το στοίχημα της ανάπτυξης: στις νέες τεχνολογίες, στην καινοτομία, στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων.
Για να χτίσουμε μια υγιή και ανθεκτική οικονομία, στηριγμένη στην παραγωγικότητα, στην εξωστρέφεια, στην καινοτομία, στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Μια κοινωνική οικονομία της αγοράς, η οποία θα συνδυάζει την οικονομική ελευθερία, με ξεκάθαρους κανόνες, αλλά και με πολιτικές που διασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες για όλους και αποτελεσματική προστασία για τους αδύναμους.
Η προσπάθεια αυτή δεν μπορεί παρά να είναι κοινή. Μια ισχυρή δημοκρατία, πέρα από ένα αποτελεσματικό πολιτικό σύστημα, χρειάζεται υπεύθυνους κοινωνικούς εταίρους, ισχυρές επιχειρήσεις και ικανούς επιχειρηματίες, οι οποίοι λειτουργούν με γνώμονα την προώθηση του κοινού καλού.
Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών στην εκατονταετή και πλέον πορεία του συμμετέχει εποικοδομητικά στο δημόσιο διάλογο, στηρίζει με θάρρος τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και βρίσκεται δίπλα στις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου.
