1. Πώς νιώθετε που είστε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του ΕΒΕΑ, ποιο είναι το όραμα και οι στόχοι σας μέσα από αυτή την νέα θέση;

Ανέλαβα τη θέση αυτή με μεγάλη τιμή, αλλά και επίγνωση της ευθύνης που συνεπάγεται. Το ΕΒΕΑ είναι το μεγαλύτερο επιμελητήριο της χώρας, αλλά και ένας φορέας που σε όλη τη μακρόχρονη ιστορία του λειτουργεί ως πολύτιμος αρωγός των ελληνικών επιχειρήσεων, ως αξιόπιστος σύμβουλος της Πολιτείας, ως σύμμαχος της οικονομικής και κοινωνικής προόδου. Σήμερα, σε μια περίοδο όπου η χώρα και οι επιχειρήσεις καλούνται να διαχειριστούν σημαντικές προκλήσεις και ευκαιρίες, θέλουμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο το θετικό ρόλο του ΕΒΕΑ. Στόχος μας είναι η σταθερή αύξηση της προστιθέμενης αξίας που προσφέρουμε στις επιχειρήσεις – μέλη μας, με ένα ολοκληρωμένο πλέγμα ποιοτικών υπηρεσιών, αλλά και με αποτελεσματικές διεκδικήσεις, για μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που βελτιώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον.

2. Αναλαμβάνετε τα νέα σας καθήκοντα μέσα σε ένα ταραγμένο κλίμα με πολλές δυσκολίες για τις επιχειρήσεις, ενεργειακή κρίση, ανοδικές πληθωριστικές τάσεις και αυξανόμενο κόστος δανεισμού. Πώς αξιολογείτε την κατάσταση και ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία για την επιβίωση των επιχειρήσεων;

Οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ισχυρές προκλήσεις τα τελευταία χρόνια, καταφέρνουν, όμως, να προσαρμόζονται και παράλληλα να στηρίζουν την ελληνική οικονομία – όπως επιβεβαιώνεται από τη θετική πορεία του ΑΕΠ, την αύξηση των εξαγωγών και των επενδύσεων και τη μείωση της ανεργίας, τόσο το 2021 όσο και το 2022. Παράλληλα, καλούνται να προετοιμαστούν για την επόμενη μέρα: να οργανώσουν την ψηφιακή και πράσινη μετάβασή τους, να ενσωματώσουν καινοτομίες, να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους. Σε αυτή την προσπάθεια παρέχονται σημαντικές ευκαιρίες, μέσα από την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Ζητούμενο είναι να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή πρόσβαση σε αυτές τις ευκαιρίες, με κατάλληλη ενημέρωση και υποστήριξη, αλλά και με άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην άντληση χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα. Σε αυτούς τους τομείς θα εστιάσουμε ως ΕΒΕΑ, μέσα από σχετικές δράσεις και προτάσεις προς τους αρμόδιους φορείς.

3. Η πανδημία έφερε τις επιχειρήσεις μπροστά σε νέα δεδομένα και την επιτακτική ανάγκη για ψηφιακή μετάβαση και εκσυγχρονισμό. Tα έχουν καταφέρει οι ελληνικές επιχειρήσεις να είναι ανταγωνιστικές στη νέα ψηφιακή εποχή και με ποιον τρόπο συμβάλλει το ΕΒΕΑ;

Η ψηφιακή μετάβαση είναι προϋπόθεση επιβίωσης και ανάπτυξης στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον. Κι αυτή την πραγματικότητα αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερες επιχειρήσεις. Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι χρειάζεται επιτάχυνση των προσπαθειών, ιδιαίτερα μεταξύ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια και ελλείψεις σε πόρους, τεχνογνωσία, πρόσβαση σε χρηματοδότηση κ.λπ. Από την πλευρά μας, ως ΕΒΕΑ επιδιώκουμε να βρεθούμε στην πρωτοπορία του ψηφιακού μετασχηματισμού, ξεκινώντας από την προσαρμογή της δικής μας λειτουργίας, αλλά και αναλαμβάνοντας καινοτόμες πρωτοβουλίες, για την κινητοποίηση και τη στήριξη των μελών μας.

4. Ποιες είναι οι δράσεις του ΕΒΕΑ σχετικά με την εκπαίδευση, την ενημέρωση και την συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τα υποχρεωτικά πρότυπα ψηφιακής αναφοράς βιωσιμότητας της ΕΕ;

Η αναθεωρημένη ευρωπαϊκή οδηγία CSRD εισάγει, πράγματι, νέα πρότυπα ψηφιακής αναφοράς βιωσιμότητας, αλλά έχει και ευρύτερο πεδίο εφαρμογής. Η εξέλιξη αυτή παρέχει στις επιχειρήσεις ένα νέο κίνητρο για να στραφούν στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, να ενισχύσουν το επιχειρηματικό τους προφίλ και βεβαίως να αποκτήσουν καλύτερες προοπτικές χρηματοδότησης.

Από την άλλη, όμως, η συμμόρφωση απαιτεί σημαντικές προσαρμογές, εξειδικευμένη τεχνογνωσία και πόρους, που λείπουν από πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ως Επιμελητήριο σκοπεύουμε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες σε επίπεδο ενημέρωσης και καθοδήγησης, σε συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς. Θέλουμε, όμως, να συμμετέχουμε και στη διαμόρφωση προτύπων, τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των ΜμΕ, θα παρέχουν κίνητρα και θα διευκολύνουν την εφαρμογή τους, ακόμη και σε εθελοντική βάση.

5. Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την εταιρική βιωσιμότητα, έχουν συμβάλλει στην ουσιαστική αναμόρφωση των επιχειρήσεων σχετικά με θέματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, εργασιακών σχέσεων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Μέχρι πρότινος η εταιρική βιωσιμότητα αντιμετωπιζόταν ως μια ηθική υποχρέωση, σήμερα, όμως, αποτελεί βασικό πυλώνα της επιχειρηματικής στρατηγικής. Οι ίδιες οι επιχειρήσεις συνειδητοποιούν – ειδικά μετά την πανδημία – την ανάγκη να ενισχύσουν, μεταξύ άλλων, την ανθεκτικότητά τους και να διαχειριστούν κινδύνους που αφορούν το περιβάλλον, την υγιεινή, την ασφάλεια και τις εργασιακές σχέσεις. Ταυτόχρονα, ενισχύονται σημαντικά οι κανονιστικές απαιτήσεις για διαφάνεια και λογοδοσία, ενώ η βιωσιμότητα, όπως αξιολογείται από τους σχετικούς δείκτες, αναδεικνύεται σε ουσιαστικό παράγοντα στη διαδικασία άντλησης κεφαλαίων.

Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι, επομένως, μονόδρομος για τις επιχειρήσεις. Ζητούμενο, όμως, είναι αυτή η προσαρμογή να γίνει σωστά: στη βάση ενός επικαιροποιημένου, ξεκάθαρου πλαισίου αρχών, με κατάλληλα κίνητρα και χρόνο προετοιμασίας, ώστε να ευνοεί και όχι να λειτουργεί ως επιπλέον εμπόδιο στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων – που αποτελεί και τη βασική προϋπόθεση για την ανθεκτικότητά τους και την υιοθέτηση πράσινων καινοτομιών.

6. Έχετε επισημάνει ό,τι μία από τις προτεραιότητές σας, είναι οι νέες τάσεις στην αγορά εργασίας, θα θέλατε να μας το αναλύσετε;

Εδώ και αρκετά χρόνια το περιβάλλον στην αγορά εργασίας αλλάζει σταδιακά και σε αυτό συντελούν μια σειρά από τεχνολογικές, κοινωνικές και δημογραφικές εξελίξεις, όπως είναι οι δυνατότητες απομακρυσμένης εργασίας, αλλά και η είσοδος στο εργατικό δυναμικό μιας νέας γενιάς, των millennials, με αυξημένες δεξιότητες, αλλά και με νέο αξιακό κώδικα και προτεραιότητες. Η πανδημία επιτάχυνε αυτές τις αλλαγές και, πλέον, θέματα όπως η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η εξισορρόπηση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής και η συμπερίληψη, εντάσσονται στην ατζέντα τόσο των εργαζομένων όσο και των εργοδοτών. Για τις επιχειρήσεις έχει κρίσιμη σημασία, όχι απλά να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές, αλλά να τις εντάξουν στην κουλτούρα τους. Γιατί εξασφαλίζοντας την ευημερία των εργαζομένων τους, ενισχύουν την παραγωγικότητά τους, την ικανότητά τους να καινοτομούν, να διαχειρίζονται σύνθετες προκλήσεις και να σημειώνουν υψηλές επιδόσεις.

7. Είστε μια γυναίκα επιχειρηματίας και έχετε ασχοληθεί με τα θέματα της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Πώς βλέπετε τη θέση και την εξέλιξη της γυναίκας στο περιβάλλον των επιχειρήσεων.

Σήμερα υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα ενισχύονταν κατά 2,5 έως 5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αν οι γυναίκες συμμετείχαν το ίδιο με τους άντρες στο επιχειρείν. Μπορούμε, λοιπόν, να αντιληφθούμε πόσο καλύτερες προοπτικές θα είχε η ελληνική οικονομία, μέσα από την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Ειδικά σήμερα, σε μια συγκυρία που η Ελλάδα επιχειρεί να μετασχηματίσει το αναπτυξιακό της μοντέλο, έχουμε ακόμη περισσότερη ανάγκη να αξιοποιήσουμε ισότιμα και ορθολογικά το γυναικείο δυναμικό της χώρας. Οφείλουμε, λοιπόν, να κάνουμε περισσότερα, για να αντιμετωπίσουμε εμπόδια και ανισότητες, ώστε περισσότερες γυναίκες να ασχοληθούν με το επιχειρείν και να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία για την οικονομία και τη κοινωνία.

8. Η προσφορά και το έργο σας για τον πολιτισμό είναι αναγνωρισμένη, μπορεί η σύγχρονη ελληνική επιχείρηση να αξιοποιήσει και να αναδείξει τον πολιτισμό της χώρας μας;

Πολλές φορές με ρωτούν πώς κατάφερα να ισορροπώ όλα αυτά τα χρόνια ανάμεσα στον κόσμο του επιχειρείν και σε αυτόν του πολιτισμού. Προσωπικά, θεωρώ αυτά τα δύο πεδία αλληλένδετα. Ο πολιτισμός είναι τεράστιο κεφάλαιο για τη χώρα μας, και, μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, παραμένει αναξιοποίητο. Ωστόσο, έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα. Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού ως πρωτοπόρος φορέας Νέων Τεχνολογιών και το Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» πραγματοποιούν αυτό ακριβώς: την ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Στα 20 και πλέον χρόνια παρουσίας μας είχαμε πολλές φορές τη χαρά να συνεργαστούμε και να προσφέρουμε την τεχνογνωσία μας σε ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις οι οποίες επιχειρούν να αξιοποιήσουν το πολιτιστικό κεφάλαιο, όχι μόνο για την επίτευξη κέρδους, αλλά και για την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.

9. Εκτός από την αντιμετώπιση των προβλημάτων, πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης και εξέλιξης στις επιχειρήσεις;

Είναι αλήθεια ότι το σημερινό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητες και προκλήσεις. Όμως κάθε περίοδος κρίσης γεννά και ευκαιρίες, για όσους κρατούν το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Ως Πρόεδρος του ΕΒΕΑ, που εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας, είμαι αισιόδοξη. Γιατί γνωρίζω ότι η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα, αλλά και επιχειρήσεις και ανθρώπους με όραμα και ταλέντο. Με τις δικές τους προσπάθειες και με προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις, που χρειάζονται, έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες και να αλλάξουμε τον τόπο προς το καλύτερο.