Δύο βήματα μπροστά και ένα πίσω στην ισότιμη συμμετοχή των γυναικών
Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, είναι μία καλή ευκαιρία να αξιολογήσουμε την πρόοδο που έχει σημειωθεί και να εντοπίσουμε τα σημαντικά προβλήματα που συνεχίζουν να υπάρχουν σε ό,τι αφορά την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και επιχειρηματική σκηνή και γενικότερα σε θέσεις ευθύνης. Μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι σε γενικές γραμμές έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα προόδου, καθώς υιοθετούνται σε μεγαλύτερη κλίμακα πρακτικές που σχετίζονται με τη συμπερίληψη, την ισότητα και τη διαφορετικότητα, κάτι που με ικανοποίηση βλέπουμε και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Στη χώρα μας, έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν για την ουσιαστική ισότητες και τις ίσες ευκαιρίες. Έχουμε διεκδικήσει και εντέλει πετύχαμε την υποχρεωτική εκπροσώπηση των γυναικών στα Δ.Σ. των εισηγμένων εταιρειών κατά 25%. Φέτος, μάλιστα, θα κληθούμε να ενσωματώσουμε την Ευρωπαϊκή Οδηγία που αυξάνει την ποσόστωση στο 33% κατ’ ελάχιστον. Όμως το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέσεις Προέδρου, Αντιπροέδρου ή Διευθύνουσας Συμβούλου, παραμένει μεγάλο. Οι γυναίκες συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται τόσο σε επίπεδο κυβερνητικών αξιωμάτων, όσο και στα διοικητικά συμβούλια μεγάλων εταιρειών. Αυτό ισχύει τόσο για την χώρα μας, όσο και για τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.
Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι απολύτως ενδεικτικά των συνθηκών που επικρατούν. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρατηρούμε ότι ενώ οι γυναίκες αποτελούν το 60% περίπου των νέων αποφοίτων πανεπιστημίων, υποεκπροσωπούνται σημαντικά σε θέσεις λήψης οικονομικών αποφάσεων και ιδιαίτερα στα ανώτερα κλιμάκια. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 31,5% των μελών διοικητικών συμβουλίων είναι γυναίκες, όμως το ποσοστό των γυναικών σε θέσεις προέδρου διοικητικού συμβουλίου δεν ξεπερνά το 8%.
Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι διεθνώς η πρόοδος είναι αργή. Είναι, για παράδειγμα, απογοητευτικό ότι σε ποσοστό 45%, οι εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα που είναι εισηγμένες στον μεγαλύτερο χρηματιστηριακό δείκτη των παγκόσμιων αγορών, τον S&P 500 της Wall Street, δεν διαθέτουν καμία γυναίκα σε C-level θέσεις, σύμφωνα με στοιχεία του οίκου DBRS Morningstar.
Σε πρόσφατη έκθεσή του, ο DBRS Morningstar, ένας από τους τέσσερις σημαντικότερους οίκους αξιολόγησης στον κόσμο, ανέλυσε δεδομένα από τη λίστα του περιοδικού Forbes με τις 2.000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο. Στόχος του ήταν να ελέγξει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις χώρες του G10 την τελευταία δεκαετία, ως προς την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις ευθύνης.
Στα θετικά της μελέτης, είναι το συμπέρασμα ότι στις μεγάλες επιχειρήσεις το μέσο ποσοστό των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια έχει διπλασιαστεί. Σε επίπεδο κυβερνητικών θέσεων, παρατηρήθηκε ότι σε ορισμένες χώρες έχει επιτευχθεί η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ένα λαμπρό και πολύ πρόσφατο παράδειγμα είναι η μεγαλύτερη ασφαλιστική αγορά του κόσμου, Lloyd’s of London, που ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι πέτυχε τον βραχυπρόθεσμο στόχο που είχε θέσει για συμμετοχή των γυναικών σε ηγετικές θέσεις σε ποσοστό 35%, με τελικό στόχο την πλήρη ισότητα έως το 2030.
Ένα άλλο ενθαρρυντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι οι γυναίκες διαθέτουν σήμερα πολύ πιο ισχυρή πολιτική φωνή, τουλάχιστον στις χώρες του G10, σε σύγκριση με πριν από δέκα χρόνια. Παράλληλα, η συμμετοχή των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια μεγάλων επιχειρήσεων έχει αυξηθεί. Εντυπωσιακό είναι επίσης το στοιχείο που δείχνει ότι υπάρχουν απτά οφέλη από την παρουσία γυναικών σε θέσεις ευθύνης, τα οποία μπορούν να μετουσιωθούν σε καλύτερες επιδόσεις τόσο για οργανισμούς όσο και για επιχειρήσεις.
Στον αντίποδα, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι, σύμφωνα πάντα με την Morningstar, ενώ σε γενικές γραμμές σημειώνεται πρόοδος, οι κορυφαίες θέσεις μοιάζουν πολλές φορές απρόσιτες για τις γυναίκες. Τα παραδείγματα γυναικών που καταλαμβάνουν προεδρικούς ή πρωθυπουργικούς θώκους ή ηγούνται επιχειρήσεων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σπάνια.
Θα πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουμε ότι η πολυμορφία των φύλων σε θέσεις ευθύνης και επιρροής, σε κυβερνήσεις αλλά και σε επιχειρήσεις, μπορεί να θέσει εθνικά πρότυπα. Δεν είναι μόνο θέμα ισότητας και δικαιωμάτων. Είναι ζήτημα αλλαγής κουλούρας για τη βελτίωση των συνθηκών στην οικονομία και στην κοινωνία, καθώς και ζήτημα αξιοποίησης των μοναδικών ικανοτήτων των γυναικών, οι οποίες αποτελούν το ήμισυ και πλέον του πληθυσμού. Επιπλέον, η παρουσία περισσότερων γυναικών στην παγκόσμια πολιτική σκηνή είναι ικανή να αλλάξει την αντίληψη που επικρατεί ανά την υφήλιο για τις ηγετικές ικανότητες των γυναικών.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η παροχή πρακτικής καθοδήγησης στις επιχειρήσεις για να προωθήσουν την πολυμορφία των φύλων και την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στα διοικητικά τους συμβούλια θα συνεχίσει να αποτελεί στόχο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών καθώς και του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών.
