Αβέβαιο περιβάλλον γεμάτο ευκαιρίες και απαιτητικές προσδοκίες
Η προφητεία είναι η πιο αχρείαστη μορφή λάθους, γι’ αυτό και θα παραφράσω την φράση του Walpole, τονίζοντας ότι δεν πρέπει να συγχέεται η πρόβλεψη με την προφητεία. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι στους «σύγχρονους καιρούς μας» — για να θυμηθούμε τον Charlie Chaplin – κυριαρχεί το αβέβαιο, το απρόσμενο, το ξαφνικό. Το μέγεθος της οικονομίας και οι εξελίξεις των τελευταίων 30 ετών καθιστούν την Ελλάδα ιδιαίτερα επιρρεπή στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι. Η γεωγραφική της θέση αυξάνει τις γεωπολιτικές επιπτώσεις που μπορεί να υποστεί. Η συμμετοχή της στην Ε.Ε. από την μία πλευρά της προσδίδει ισχύ με την κάλυψη της πανευρωπαϊκής ομπρέλας ασφάλειας και συνεργασίας, από την άλλη της αφαιρεί βαθμούς ελευθερίας στην δράση της, λόγω της επιβολής συγκεκριμένων και κοινών για όλους κανόνων που δεν συνάδουν πάντα με τις ειδικές εθνικές συνθήκες.
Οι παγκόσμιοι κίνδυνοι δεν μας προσφέρουν την πολυτέλεια να μην είμαστε ενωμένοι στους στόχους, εποικοδομητικοί στην κριτική, συνεπείς στις αποφάσεις μας, αποτελεσματικοί στις πράξεις μας.
Στο πλαίσιο αυτό, θεωρώ ότι η πορεία μας το 2023 οφείλει να ακολουθήσει δύο βασικούς άξονες: την διαχείριση των κρίσεων με στόχο την ελαχιστοποίηση των αναπόφευκτα αρνητικών επιπτώσεων που θα προκύπτουν και την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που θα μας επιτρέψουν να μην χάσουμε – όπως στο παρελθόν—το τραίνο της τεχνολογικής επανάστασης.
Οι δυσκολίες του 2023 θα περιλαμβάνουν την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, τον περιορισμό του δημοσιονομικού χώρου, την άνοδο του κόστους του χρήματος. Αναπόφευκτα η τάση θα είναι να διευρυνθούν οι ανισότητες. Ο βασικός στόχος θα μπορούσε να είναι διττός.
Αφενός, η προσεκτικά στοχευμένη, διάφανη και ρεαλιστική στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Η τεχνολογία, η ψηφιακή διακυβέρνηση και η διασύνδεση των υπηρεσιών, προσφέρουν τα μέσα για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου.
Αφετέρου, η ολοκλήρωση μεταρρυθμίσεων που έχουν ξεκινήσει – όπως στην παιδεία – και το ξεκίνημα νέων που έχουν καθυστερήσει – όπως στην υγεία και την δικαιοσύνη.
Η δεκαετία του 2010 είδε την δραματική υποβάθμιση της υγείας. Στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας το Εθνικό Σύστημα Υγείας απέδειξε τις αντοχές του. Απαιτείται όμως ακόμα όραμα και τόλμη για να βρει κι αυτός ο τομέας την θέση του στον σύγχρονο κόσμο, χωρίς δισταγμούς μπροστά στην ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων.
Όσο για την δικαιοσύνη, αρκεί να παρατηρηθεί ότι η προσέλκυση ξένων επενδύσεων από τις οποίες τόσο εξαρτάται η κάλυψη του επενδυτικού κενού – οπότε και η μελλοντική ανάπτυξη της χώρας—είναι σε μεγάλο βαθμό συνάρτηση της ταχείας, αποτελεσματικής και ανεπηρέαστης λειτουργίας του κράτους του δικαίου.
Το 2023 θα είναι δύσκολο. Θα προσφέρει όμως και ευκαιρίες τις οποίες είναι στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε. Η κοινωνία επιζητά την πρόοδο και όσοι κατέχουν θέσεις ευθύνης οφείλουν να ηγηθούν στη διαδρομή αυτή με δυναμισμό και τόλμη.
Όπως έγραψε ο Henry Louis Mencken «Οι προφητείες είναι σαν να γράφεις φούγκες. Αποδεικνύονται θανάσιμες για όλους, με εξαίρεση τους ιδιοφυείς». Επειδή προφανώς δεν ανήκω σ’ αυτήν την κατηγορία, θέλω να ελπίζω ότι αυτά που γράφω δεν θα αποδειχθούν…θανάσιμα!
