Η επόμενη πρόκληση: αύξηση της παραγωγικότητας
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σήμερα σε μια καμπή. Έπειτα από μια δεκαετία κρίσεων και προσαρμογών, έχει κατορθώσει να σταθεροποιηθεί, να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών και να επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης. Όμως, για να μπορέσει αυτή η ανάπτυξη να είναι βιώσιμη και να μεταφραστεί σε ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, απαιτείται κάτι περισσότερο από την αύξηση του ΑΕΠ: απαιτείται ουσιαστική αύξηση της παραγωγικότητας.
Η παραγωγικότητα είναι η πραγματική κινητήρια δύναμη πίσω από κάθε ισχυρή οικονομία. Είναι αυτή που καθορίζει τους μισθούς, την ανταγωνιστικότητα, τα δημόσια έσοδα και τελικά την κοινωνική ευημερία. Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το χάσμα αυτό δεν οφείλεται μόνο στις τεχνολογικές ελλείψεις ή στη χαμηλή επένδυση σε καινοτομία· είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού διαρθρωτικών αδυναμιών που πρέπει να αντιμετωπιστούν συντονισμένα.
Ο πρώτος πυλώνας είναι η τεχνολογική αναβάθμιση. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις –που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας– παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναλογικές. Χρειάζονται στοχευμένα κίνητρα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, ώστε να αξιοποιήσουν σύγχρονα εργαλεία, αυτοματοποίηση, τεχνητή νοημοσύνη και big data.
Το ΕΒΕΑ στηρίζει σταθερά πολιτικές που επιβραβεύουν τις επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και προγράμματα που ενισχύουν τη συνεργασία επιχειρήσεων με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Η τεχνολογία πρέπει να γίνει βασικό στοιχείο της παραγωγικής μας κουλτούρας, όχι απλώς εργαλείο επιδοτήσεων.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά το ανθρώπινο κεφάλαιο. Η χώρα μας διαθέτει ταλαντούχους ανθρώπους, αλλά πολλές φορές με δεξιότητες που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς. Η επανακατάρτιση, η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή και η ενίσχυση των προγραμμάτων δια βίου μάθησης είναι κρίσιμα ζητήματα. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων στις ψηφιακές τεχνολογίες, στην πράσινη οικονομία, στην επιχειρηματικότητα και στις εξαγωγές μπορεί να μεταμορφώσει το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας σε μοχλό παραγωγικότητας και καινοτομίας.
Η χαμηλή παραγωγικότητα συνδέεται άμεσα με τον κατακερματισμό του επιχειρηματικού χάρτη. Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις είναι πολύ μικρές για να επενδύσουν σε τεχνολογία, να εξάγουν ή να προσελκύσουν εξειδικευμένο προσωπικό.
Χρειάζεται κουλτούρα συνεργασίας και κίνητρα για τη δημιουργία clusters, εταιρικών σχημάτων και συγχωνεύσεων. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας και θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Το ΕΒΕΑ ήδη αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, ενθαρρύνοντας δικτυώσεις και συνέργειες που επιτρέπουν σε μικρές επιχειρήσεις να «μεγαλώσουν» χωρίς να χάσουν την ευελιξία τους.
Η παραγωγικότητα δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις. Αφορά και το κράτος. Η μείωση της γραφειοκρατίας, η απλοποίηση των αδειοδοτήσεων, η επιτάχυνση της δικαιοσύνης και η σταθερότητα του φορολογικού περιβάλλοντος είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για να ευδοκιμήσουν οι ιδιωτικές επενδύσεις. Η ψηφιοποίηση του Δημοσίου έχει ήδη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα, αλλά χρειάζεται συνέχεια και συνέπεια. Ένα κράτος που λειτουργεί γρήγορα και προβλέψιμα αυξάνει την παραγωγικότητα ολόκληρης της οικονομίας.
Η αύξηση της παραγωγικότητας περνά, τέλος, μέσα από την ενίσχυση των επενδύσεων και την εξωστρέφεια. Οι δημόσιες επενδύσεις πρέπει να εστιάσουν σε υποδομές που ενισχύουν την αποδοτικότητα – μεταφορές, ενέργεια, ψηφιακά δίκτυα, logistics. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις πρέπει να στραφούν πιο δυναμικά προς τις διεθνείς αγορές, με έμφαση στην ποιότητα, τη βιωσιμότητα και την καινοτομία. Η εξωστρέφεια δεν είναι απλώς στρατηγική επιλογή· είναι εργαλείο αύξησης της παραγωγικότητας, καθώς επιβάλλει τη συνεχή βελτίωση.
Η Ελλάδα έχει σήμερα μια σπάνια ευκαιρία. Διαθέτει σταθερό πολιτικό περιβάλλον, πρόσβαση σε σημαντικούς ευρωπαϊκούς πόρους και μια νέα γενιά επιχειρηματιών που σκέφτονται διαφορετικά.
Αν καταφέρουμε να μετατρέψουμε αυτή τη συγκυρία σε μακροχρόνια στρατηγική για την παραγωγικότητα, τότε μπορούμε να πετύχουμε κάτι περισσότερο από ανάπτυξη: μπορούμε να χτίσουμε μια ισχυρή, ανταγωνιστική και δίκαιη οικονομία, που θα δημιουργεί ευκαιρίες και ευημερία για όλους.
